لحیم کاری سخت فلزات

لحیم­ کاری سخت امروزه به یک علم و هنر اتصال تبدیل شده است که کاربرد فراوانی در صنایع مختلف دارد. با افزایش فهم و درک از ماهیت و رفتار مواد، این هنر اتصال­ دهی توانسته است پاسخگوی بسیاری از نیازهای دنیای امروز باشد. در بسیاری از جنبه­ های تولیدی، لحیم­ کاری سخت یک فرایند اتصال­دهی است که در آن ذوب، سیلان ماده لحیم ­کاری و سپس انجماد ماده پرکننده رخ می­دهد. این فرایند باعث تولید اتصالات متالورژیکی بین مواد زیرلایه می­شود.

لحیم کاری سخت فلزات

لحیم­ کاری سخت یک فرایند تجاری کاملا شناخته شده است که توانایی تولید اتصالات با استحکام بالا دارد. این فرایند کاربرد زیادی در صنایع دارد که به دلیل توانایی آن در اتصال­ دهی فلزات و سرامیک­ها است. این فرایند با ارزش می­تواند به صورت دستی یا اتوماتیک انجام شود و این به طراحی و اجراء فرایند ساخت بستگی دارد. با فرایند لحیم­کاری سخت می­توان به تولید انبوه دست یافت و علاوه بر این فلزات غیرمشابه را نیز به یکدیگر متصل کرد. محصولات لحیم­کاری سخت شامل قطعات کوچک، بزرگ، نازک، ضخیم و حتی اتصالات نبشی است. یکی از مزایای لحیم­کاری سخت آن است که صرفه­ جویی قابل­ توجهی در فرایند تولید حاصل می­شود. امروزه فرایندهای تولید انبوه مورد توجه بسیاری از تولیدکنندگان صنعتی است. لحیم­کاری سخت اصولا برای تولید انبوه و حتی مقادیر کم نیز استفاده می­شود.

واژه لحیم­کاری سخت مجموعه­ای از فرایندها را در بر می­گیرد. در این فرایندها از یک ماده پرکننده استفاده می­شود، سپس مجموعه مواد پایه و فلز پرکننده تا دمای بالاتر از دمای لیکوئیدوس فلز پرکننده و کمتر از دمای سالیدوس مواد پایه حرارت داده می­شود. فلز پرکننده لحیم­کاری سخت فضای بین سطوح مجاور اتصال را از طریق نیروی موئینگی پُر می­کند. واژه دمای لحیم­کاری سخت معمولا به دمایی اطلاق می­شود که ماده حرارت داده می­شود تا فلز پرکننده به راحتی پخش شود. این تعریف فرایند لحیم­کاری سخت را از سایر فرایندهای لحیم­کاری نرم و جوشکاری متمایز می­کند. فرایند لحیم­کاری سخت و نرم ویژگی­های مهم و مشترکی دارند، اما اصطلاح لحیم­کاری سخت مربوط به فرایندهای اتصال­دهی است که بالاتر از 450 انجام می­شود، در حالی که فرایند لحیم­کاری نرم پایین­تر از این دما انجام می­شود. لحیم­کاری سخت متمایز از جوشکاری است، زیرا در فرایند لحیم­کاری سخت فلزت پایه ذوب نمی­شوند، در حالی که در جوشکاری مقداری از فلزات پایه ذوب می­شود. فرایند لحیم­کاری سخت به 3 دسته کلی تقسیم می­شود:

الف)لحیم­کاری سخت فلزات

ب)لحیم­کاری سخت سرامیک­ها

ج)لحیم­کاری سخت فلزات به سرامیک­ها


لحیم کاری سخت سرامیک - فلز

سرامیک ها مواد غیرفلزی معدنی هستند که به دو گروه اصلی تقسیم می شوند: سرامیک های ساختاری و سرامیک های متداول. یک خصوصیت رایج مواد سرامیکی آن است که آن ها از پودر ساخته می شوند که توسط فرایندهای مختلف به شکل مورد نظر شکل دهی می شوند. در فرایند اتصال آن ها از یک پیوند دهنده استفاده می شود و سپس تا دمای بالا با یا بدون فشار خارجی حرارت داده می شود تا قطعه لحیم کاری شده متراکم حاصل شود.

لحیم کاری سخت سرامیک - فلز

سرامیک­های متداول شامل محصولات سفالی و دیرگدازها است. این مواد معمولا چگالی پایینی (به دلیل مقدار تخلخل نسبتا بالا) دارند. آن­ها معمولا در کاربردهای دما بالا استفاده می­شوند که لحیم­کاری سخت آن­ها عملی نمی­باشد.

سرامیک­های ساختاری شامل موادی مثل اکسید آلومینیوم، اکسید زیرکونیوم، کاربید سیلسیم، نیترید آلومینیوم، نیترید سیالون و اکسی نیترید آلومینیوم-سیلسیم است، همچنین کامپوزیت­های ساخته شده از سرامیک­ها مثل  شامل ویسکرهای  یا کامپوزیت  شامل دی بوراید تیتانیوم هستند. در حین ساخت سرامیک­های ساختاری باید مراقب بود که ترکیب شیمیایی به خوبی کنترل شود و چگالی بالایی حاصل شود. لحیم­کاری سخت سرامیک­های ساختاری امکان­پذیر است و کاربرد زیادی دارد.

جذابیت فناوری در سرامیک­های ساختاری مستقیما با خواص منحصربه­ فرد آن­ها در مقایسه با فلزات در ارتباط است. بسیاری از سرامیک­ها استحکام بالا، نه تنها در دمای اتاق بلکه در دماهای نسبتا بالا، دارند. به عنوان مثال کاربید سیلسیم می­تواند استحکام 200 خود را در دمای 1530 حفظ می­کند. سایر سرامیک­های ساختاری مثل  و کامپوزیت­های سرامیکی خاص نیز استحکام خود را در دماهای بالا حفظ می­کنند.

علاوه بر استحکام بالا، سایر خواصی که سرامیک­ها را برای کاربرهای خاص منحصربه­فرد می­سازد شامل مقاومت به سایش بسیار خوب، مقاومت به خوردگی و اکسیداسیون عالی، سختی زیاد، ضریب انبساط حرارتی کم و مقاومت الکتریکی زیاد است.

سرامیک­های ساختاری به عنوان ابزارهای برش، یاتاقان، قطعات ماشین ابزار، قالب، اب­بندهای پمپ، مبردهای دما بالا و قطعات موتور توربین گازی و احتراق داخلی استفاده می­شود. با وجود پیشرفت در ساخت سرامیک­های ساختاری و کاربردهای روزافزون آن­ها در صنایع مهندسی جدید، این مواد فوق­العاده هر روز در حال پیشرفت هستند.

کاربرد موفقیت آمیز سرامیک­ها در بسیاری از تجهیزات و ساختارها نیاز به اتصال آن­ها به فلزات است. از این رو، اتصال فلز به سرامیک کاربرد گسترده­ای در کاربردهای مختلف مثل لوله­های خلأ، دستگاه­های ولتاژ بالا، بدنه راکت­ها و سایر تجهیزات دارد. اتصال­دهی  فلز به سرامیک در صنعت قطعه­سازی اتومیبل مثلا کاربید سیلسیم، نیترید سیلسیم و زیرکونیا پایدار شده با ایتریا است. اتصال روتور سرامیکی به شافت لزی با روش­های جدید اتصال­دهی از موارد موفق اتصال فرات به سرامیک­ها است. از روتور سرامیکی برای افزایش استحکام و دوام قطعات استفاده می­شود. همچنین، خصوصیات آیرودینامیکی روتور سرامیکی مشابه با روتور فلزی طراحی شده است. کاربردها به ترکیب شیمیایی و خواص حرارتی مثل استحکام و مقاومت به اکسیداسیون، خزش و خستگی بستگی دارد.

اتصالات با پیوستگی زیاد بین سرامیک­ها و فلزات بسیار مشکل است و یک مسئله چالش برانگیز است. سرامیک­ها خواص منحصربه­فرد زیادی دارند که آن­ها را برای اتصال به فلزات جذاب کرده است. به دلیل این که سرامیک­ها از نر شیمیایی خنثی هستند، روش­های اتصال­دهی متعارف که برای فلزات استفاده می­شود در مورد آن­ها کاربرد ندارد. برای حصول اتصالات با کیفیت مناسب، اغلب از فشار و دمای زیاد استفاده می­شود و در محیط اتصال باید از عناصر فعال  وجود داشته باشد. پدیده­های شیمیایی مختلفی در فصل­مشترک اتفاق می­افتد که تعیین­کننده ساختار فصل­مشترک و در نهایت خواص اتصال است. واکنش شیمیایی بین سرامیک و فلز ممکن است به راحتی باعث اتصال شود، ولیکن لایه­های واکنشی ترد و ضخیم یا ترکیبات بین­فلزی در فصل­مشترک باعث آسیب زودرس در فشارهای بسیار کم می­شود. حتی اتصالات موفق نیز نمی­توانند خواص مکانیکی مطلوبی داشته باشند. اختلاف ذاتی در خواص فیزیکی سرامیک و فلز باعث مشکلاتی می­شود که پیدا کردن یک رو شاتصال­دهی مناسب را سخت می­کند. دو عامل اصلی عدم انطباق ضریب انبساط حرارتی و اختلاف در ماهیت فصل­مشترک باید در اتصال فلزات به سرامیک­ها در نظر گرفته شود. تنش­های پسماند حرارتی در حین سرد کردن به دلیل عدم انطباق ضریب انبساط حرارتی و واکنش مکانیکی متفاوت سرامیک و فلز به وجود می­آید. این موجب تاثیر مخرب بر استحکام اتصال می­شود.

فرایندهای لحیم­کاری سخت سرامیک­ها شامل اتصال­دهی نفوذی و روش­های غیرمستقیم لیحم­کاری سخت است که برای اتصال سرامیک­ها به سرامیک­ها یا فلزات استفاده می­شود و بسیاری فرایندها دیگر که در هر دو گروه قرار می­گیرند، به عنوان مثال، اتصال­دهی نفوذی گزینه­های زیادی برای اعمال فشار و حرارت به منظور اتصال در حین فرایند دارد. علاوه بر این، در برخی موارد، اتصال­دهی نفوذی ممکن است از یک لایه بین­فلزی استفاده شود که شاید ذوب شود یا نشود و به عنوان عامل اتصال­دهی عمل می­کند.

یک نوع مهم از اتصال­دهی غیر مستقیم شامل استفاده از شیشه­ها به عنوان مواد اتصال­دهی است. همانطور که بیان شد، وسعت کاربرد اتصال سرامیک­ها در حال پیشرفت است.

 به عنوان پرکاربردترین سرامیک ساختاری است که نیاز به لحیم­کاری سخت دارد، بنابراین بیشتر روش­های لحیم­کاری سخت حول این ماده سرامیکی پرکاربرد است.

برای اطلاعات بیشتر به بخش دانشنامه مراجعه کنید.


لحیم کاری سخت سرامیک-سرامیک

سرامیک¬ها به عنوان یک بخش از خانواده بزرگ مواد کاربردهای گسترده¬ای در دنیای امروز دارد. از این مواد ارزشمند در صنایع هوا-فضا، ابزارهای برش و تجهیزات الکترونیکی استفاده می¬شود. سرامیک¬ها پیوند کووالانسی و/یا یونی قوی (قوی¬تر از پیوند فلزی) دارد و این باعث خصوصیات بی مظیر در این مواد شده است: سختی بالا، استحکام فشاری زیاد، هدایت الکتریکی و حرارتی کم و از نظر شیمیایی خنثی هستند.

شکل 1: مروری بر فرایندهای اتصال دهی سرامیک ها شکل 1: مروری بر فرایندهای اتصال دهی سرامیک ها

این پیوند قوی موجب خواص نامطلوب مثل انعطاف­پذیری و استحکام کششی کم می­شود. به هر حال، خواص متنوع این مواد مانع از کاربرد گسترده آن­ها نمی­شود. به عنوان مثال، با توجه به این که سرامیک­ها به عنوان عایق الکتریکی و حرارتی استفاده می­شود، ولیکن سرامیک­های اکسیدی (بر مبنای Y-Ba-Cu-O) برای هدایت حرارتی دما بالا کاربرد دارند. الماس، کاربید برلیوم و کاربید سیلسیم هدایت حرارتی بالاتر از آلومینیوم و مس دارند. با کنترل ریزساختار می­توان بر مشکل سفتی ذاتی آن­ها غلبه کرد و محصولاتی مثل فنرهای سرامیکی و کامپوزیت­های سرامیکی تولید کرد که حداقل بتوانند نصف چقرمگی فولاد را داشته باشند. سرامیک­ها را می­توان به گروه­های زیر تقسیم­بندی کرد:

1)اکسیدها: اکسید آلومینیوم (Al2O3) و زیرکونیا (ZrO2) مهمترین و پرکاربردترین سرامیک­های اکسیدی هستند. اکسید آلومینیوم (آلومینا) در تناژ بالا تولید و مصرف می­شود.

2)نیتریدها: نیترید سیلسیم (Si3N4) و نیترید آلومینوم (AlN) جزء سرامیک­های مهندسی پیشرفته در این گروه هستند. انواع و گروه­های مختلفی از این مواد وجود دارد، مخصوصا نیترید سیلسیم که خواص ویژه­ای دارد.

3)کامپوزیت­های سرامیکی: سرامیک­ها معمولا به عنوان تقویت کننده برای ساخت مواد کامپوزیتی استفاده می­شوند، مثل پلاستیک­های تقویت شده با شیشه و کامپوزیت­های زمینه فلزی مانند آلومنیویم تقویت شده با آلومینا. علاوه بر این، مواد سرامیکی پیشرفته به عنوان مواد زمینه در ساخت کامپوزیت استفاده می­شود.

روش­های متنوعی برای اتصال سرامیک­ها به یکدیگر و مواد غیرمشابه وجود دارد. این روش­ها، از اتصالات مکانیکی تا اتصال مستقیم متنوع است. شکل 1 روش­های اتصال­دهی سرامیک­ها را نشان می­دهد.

انتخاب هر یک از این رو-ها به عوامل زیر بستگی دارد:

  1. عملکرد مطلوب قطعه مثل استحکام، عایق الکتریکی یا مقاومت به سایش
  2. نوع موادی که باید به یکدیگر متصل شوند.
  3. دمای اجرایی
  4. کاربرد
  5. میزان همگنی و یکنواختی اتصال
  6. طراحی قطعه
  7. هزینه

در حالی که همه موارد باید در نظر گرفته شود، معمولا دو عامل شباهت موادی که باید به یکدیگر متصل شوند و ظرفیت دمایی مورد نیاز جزء موارد مهم است. شکل 2 ظرفیت دمایی تعدادی از محیط­های اتصال­دهی را نشان می­دهد.

 

شکل 2: ظرفیت دمایی تعدادی از محیط های اتصال دهی

شکل 2: ظرفیت دمایی تعدادی از محیط های اتصال دهی

هنگام اتصال سرامیک­ها به فلزات لازم است تا یک فصل­مشترک بین مواد قرار گیرد. به طور کلی، فصل­مشترک باید موارد زیر را مرتفع کند:

  1. اختلاف در ضریب انبساط حرارتی
  2. نوع پیوند یعنی یونی/کووالانسی برای سرامیک­ها تا پیوند فلزی برای فلزات
  3. عدم انطباق شبکه کریستالوگرافی بین سرامیک و فلز

در مقایسه با فلزات و پلیمرها، سرامیک­ها سخت، غیرمصرفی و خنثی هستند. از این رو، آن­ها در دمای محیط، محیط­های خورنده و کاربردهای تریبولوژیکی استفاده می­شوند. این کاربردها بر اساس ترکیب خواصی که برای صنعت جذاب است شامل موارد زیر می­باشد:

  1. حفظ خواص در دمای بالا
  2. ضریب اصطکاک کم (مخصوصا در نیروی زیاد و میزان روانکاری کم
  3. ضریب انبساط کم
  4. مقاومت به خوردگی خوب
  5. عایق حرارتی
  6. چگالی کم

سرامیک­های مهندسی برای تولید قطعات برای کاربرد در بخش­های مختلف صنعتی ساخته می­شوند که شامل زمینه­های سرامیکی برای قطعات الکترونیکی، روتورهای توربوشارژر و ضربه زن­ها در موتورهای اتومبیل است. علاوه بر این، یاتاقان­های بدون روانکار در صنایع فرآوری مواد غذایی، پره­های توربین هواپیما، میله­های سوخت هسته­ای، جلیقه­های سبک ضد گلوله، ابزارهای برش، پوشش­های سدهای حرارتی و تجهیزات کوره از کاربردهای متداول سرامیک­ها است.


برای مشاوره و سفارش خدمات لحیم کاری سخت با کارشناسان ایران بریزینگ در تماس باشید


ایران بریزینگ، مرجع تخصصی بریزینگ ایران در راستای تسهیل امور شرکت ها، محققان و دانشجویان عزیز اقدام به ارائه خدمات تخصصی بریزینگ همچنین تامین مواد اولیه و محصولات تخصصی در زمینه بریزینگ و متالوگرافی نموده است که شما میتوانید برای استفاده از این خدمات با کارشناسان ما در ارتباط باشید


ارتباط با کارشناسان ایران بریزینگ